Czym jest pandemia? Największe pandemie w historii.

Pandemia to określenie wielkiej epidemii, która ogarnia duże obszary (na różnych kontynentach) w tym samym czasie. Charakteryzuje się łatwością rozprzestrzeniania (najczęściej drogą kropelkową). Do zachorowań dochodzi łatwiej, gdy ludzki organizm nie ma odporności na daną chorobę, co dzieje się najczęściej w wyniku mutacji wirusa wywołującego schorzenie.

Zazwyczaj mówiąc „pandemia”, mamy na myśli grypę (hiszpanka, grypa ptasia, grypa świńska). Najczęściej wywołującymi epidemie i pandemie wirusami są : H1N1, H3N2, H2N2. Jednak termin „pandemia” odnosi się nie tylko do grypy, ale może dotyczyć wszystkich innych chorób, które mają łatwość przenoszenia się i ogarniają zasięgiem duże obszary. Profilaktyka to w przypadku grypy szczepionki, które pomagają uchronić przede wszystkim przed niebezpiecznymi powikłaniami. Jednak wirusy wykazują zdolności do mutacji (szczególnie wirus grypy typu A), na które przeciwciała w organizmie ludzkim nie mają wpływu.

Pandemia a epidemia, największe pandemie w historii

Epidemia jest określeniem na zwiększoną liczbę zachorowań na danym obszarze w określonym czasie, a pandemia obejmuje zasięgiem znacznie większe tereny, całe państwo, kontynent czy świat. Największe pandemie w historii to

dżuma Justyniana – w połowie VI wieku, na terenie Bizancjum. Pandemia dżumy dymieniczej stała się przyczyną śmierci 40 proc. mieszkańców Konstantynopola, a według badaczy, dotarła nawet do Afryki Północnej oraz środkowej części Azji i Europy, gdzie mogła być przyczyną śmierci aż 60 proc. chorujących;

czarna śmierć – choroba wywoływana przez pałeczki dżumy (Yersinia pestis). Prawdopodobnie wybuchła w Chinach lub w Azji Środkowej, przez Jedwabny Szlak przedostała się na Krym w 1346 roku, skąd rozprzestrzeniła na basen Morza Śródziemnego i Europę. Prawdopodobnie przenoszona przez pchły pasożytujące na szczurach. Choroba zabiła około 200 mln osób. Epidemie dżumy pojawiały się dość regularnie do XVIII wieku;

ospa prawdziwa (czarna ospa) – XVI wieku zdziesiątkowała Amerykę Południową i Północną, największe żniwo zebrała wśród Inków i Azteków oraz rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej. W latach 1636–1698 w Bostonie miało miejsce sześć epidemii tej choroby. Pandemie czarnej ospy w XVIII wieku w Europie odebrały życie około 60 milionom ludzi;

dżuma w XIX wieku, która wybuchła w Chinach (Yunnan) i stopniowo ogarnęła inne kontynenty. W samych Chinach i Indiach było około 12 mln śmiertelnych ofiar. Uznawana za jedną z największych pandemii, jakie pojawiły się na świecie;

cholera w XIX wieku – w samych Indiach około 40 mln, w Europie i Ameryce ok. 100 tys.;

grypa hiszpanka 1918–1919 – największa pandemia grypy w dziejach ludzkości, ogarnęła niemal wszystkie kontynenty, spowodowała śmierć około 100 mln osób.

Na początku marca 2020 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła pandemię koronawirusa SARS-CoV-2, która jak dotąd pochłonęła znacznie mniej ofiar niż największe pandemie w historii (liczba zmarłych na całym świecie wynosi w tej chwili nieco ponad 100 tys.).

Mniejsze zasięgiem i ilością zachorowań epidemie towarzyszą ludziom przez cały czas – wystarczy przypomnieć o ptasiej czy świńskiej grypie, wirusie Ebola czy tyfusie, którego epidemie wybuchały w XX wieku, głównie w czasie wojen.

Oprócz pandemii i epidemii istnieje jeszcze termin „endemii” – obejmujący zachorowania na konkretną chorobę na niewielkim obszarze, powtarzające się co jakiś czas na podobnym poziomie liczebnym zachorowań.