Co to jest koronawirus 2019-nCoV?
Koronawirus 2019-nCoV to wirus należący do rodziny koronawirusów (coronaviridae). Koronawirusy występują u zwierząt i powodują u nich różne choroby (układu oddechowego, układu pokarmowego, wątroby, układu nerwowego), wiele zakażeń przebiega też bezobjawowo. Wirusy te często mutują i mają dużą zdolność do zakażania nowych gatunków. Wszystkie poznane dotąd koronawirusy powodujące zakażenia u ludzi są wirusami, które wywołują objawy ze strony układu oddechowego, bardzo rzadko ze strony innych układów i narządów. Możliwe, że oprócz zakażenia układu oddechowego u dzieci do 12. miesiąca życia mogą wywoływać biegunkę. Do 2019 roku poznano 6 wirusów powodujących zakażenia u ludzi. Cztery z nich (229E, OC43, NL63, HKU1) są przyczyną przeziębienia o łagodnym przebiegu. Dwa pozostałe (wirusy SARS i MERS) mogą prowadzić do zagrażającej życiu ostrej niewydolności oddechowej. Koronawirus 2019-nCoV jest wirusem odpowiedzialnym za obecną epidemię zakażeń układu oddechowego, która rozpoczęła się w Wuhan, w Chinach i tam po raz pierwszy został zidentyfikowany w grudniu 2019 roku.
Co to jest COVID-19?
COVID-19 to choroba wywołana przez koronawirus z Wuhan (2019-CoV). Wcześniej choroba nie miała nazwy i posługiwano się określeniami typu „choroba wywołana przez koronawirus” lub „zachorowanie z powodu zakażenia koronawirusem z Wuhan”. Nazwa COVID-19 została ogłoszona przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) i obowiązuje oficjalnie. „CO” w nazwie oznacza koronę (ang. corona), „VI” – wirus (ang. virus), „D” – chorobę (ang. disease), a liczba 19 wskazuje rok pojawienia się wirusa – 2019 (Corona-Virus-Disease-2019). Różnica między koronawirusem a COVID-19 jest taka, że koronawirus to czynnik wywołujący chorobę, a COVID-19 to choroba, czyli zespół objawów spowodowanych przez ten czynnik.
Jakie są objawy COVID-19?
Pacjenci z potwierdzonym zakażeniem koronawirusem 2019-nCoV mieli objawy zakażenia układu oddechowego, takie jak:
Ponadto często występował także ból mięśni, rzadziej splątanie, ból głowy, ból gardła, produktywny (czyli „mokry”) kaszel, krwioplucie. Biegunka występowała tylko u 2–3% chorych. Objawy zwykle pojawiały się między 2. a 14. dniem po zakażeniu.
Początkowo objawy są łagodne, ich nasilenie narasta w czasie.Przebieg zakażeń COVID-19 jest zróżnicowany: od bezobjawowego, przez łagodną chorobę układu oddechowego (podobną do przeziębienia), po ciężkie zapalenie płuc z zespołem ostrej niewydolności oddechowej i/lub niewydolnością wielonarządową.Około 80% osób, które chorują na COVID 19 nie wymaga leczenia, a choroba ustępuje sama. 1 na 6 osób ma cięższy przebieg choroby, problemy z oddychaniem i wymaga leczenia.
Należy pamiętać, że podobne objawy mogą występować przy wielu innych chorobach, zwłaszcza zakażeniach układu oddechowego, które są dość częste w sezonie jesienno-zimowym. Do zachorowania w powodu koronawirusa 2019-nCoV niezbędne jest zakażenie, czyli:
- kontakt bezpośredni z osobą chorą (np. przy udzielaniu pomocy medycznej, w pracy, przebywanie w tym samym pomieszczeniu, wspólne podróżowanie lub mieszkanie razem),
- podróżowanie do regionu, w którym wybuchła epidemia w ciągu 14 dni przed pojawieniem się objawów,
- praca w miejscu udzielania pomocy medycznej, gdzie przebywali i byli leczeni chorzy na koronawirus 2019-nCoV.
Czy zakażenie koronawirusem 2019-nCoV jest niebezpieczne?
Tak jak w przypadku innych zakażeń układu oddechowego, zakażenie koronawirusem może powodować łagodne objawy, takie jak ból gardła, kaszel i gorączkę. Jednak u niektórych osób może mieć ciężki przebieg i prowadzić do zapalenia płuc i problemów z oddychaniem. Zakażenie koronawirusem (COVID-19) może prowadzić do zgonu.
Nie wiadomo dokładnie, ile osób jest zakażonych koronawirusem, ale nie ma żadnych objawów i nawet o tym nie wie. Z tego powodu bardzo trudne jest oszacowanie śmiertelności spowodowanej COVID-19.
Dla porównania, z powodu grypy w zależności od sezonu umiera 0,1–0,5% chorych.
Kto choruje na COVID-19?
Zakażenie koronawirusem 2019-nCoV może wystąpić u ludzi w każdym wieku. Analiza zachorowań pokazuje, że najcięższy przebieg choroby obserwuje się u osób starszych, z rozpoznanymi wcześniej chorobami przewlekłymi (przede wszystkim układu sercowo-naczyniowego, zaburzeniami neurologicznymi lub cukrzycą) lub zaburzeniami odporności. Dotyczy to także przypadków śmiertelnych.
Częściej chorują mężczyźni niż kobiety. Dzieci chorują bardzo rzadko (około 1-2% wszystkich przypadków).
Jak przenosi się koronawirus 2019-nCoV?
Koronawirusy są rodziną wirusów, które mogą występować u wielu gatunków ssaków (np. wielbłądów, kotów). Rzadko koronawirusy mogą się przenosić ze zwierząt na ludzi, a następnie dalej z człowieka na człowieka.
Początkowo wydawało się, że przenoszenie koronawirusa 2019-nCoV wiąże się z kontaktem ze zwierzętami, ponieważ wielu chorych na zapalenie płuc w Wuhan w Chinach zgłaszało, że mieli kontakty z targiem rybnym lub targiem ze zwierzętami. Jednak narastająca liczba chorych, którzy nie mieli takich powiązań, kazała przypuszczać, że wirus przenosi się z człowieka na człowieka. Obecnie wiadomo, że wirus może przenosić się z człowieka na człowieka.
Uważa się, że do większości zakażeń u ludzi dochodzi przede wszystkim drogą kropelkową, kiedy zakażona osoba kaszle lub kicha, podobnie jak przenosi się np. wirus grypy. Wirus może także zostać przeniesiony, kiedy człowiek dotknie powierzchni lub przedmiotu, na którym znajduje się wirus (czyli np. ślina osoby chorej), a następnie dotknie swoich ust, nosa lub oczu.
Należy pamiętać, że łatwość przenoszenia się danego wirusa z człowieka na człowieka może się różnić. Niektóre wirusy są bardzo zakaźne (np. odra), czyli przenoszą się bardzo łatwo, a inne mniej. Obecnie nie ma pewności, jak łatwo koronawirus 2019-nCoV przenosi się między ludźmi, a badania cały czas trwają. Zakłada się, że jedna chora osoba zaraża 3-4 kolejne.
Czy komary mogą przenosić nowego koronawirusa (SARS-CoV-2)?
Nie. Stawonogi, jak komary lub kleszcze mogą przenosić tylko takie wirusy, które mają zdolność przetrwania w ich organizmie, znaleźć się w aparacie kłująco-ssącym zwierzęcia i zostać przeniesione do organizmu człowieka. Nie dotyczy to koronawirusów.
Czy można zarazić się koronawirusem od osoby, która nie ma objawów?
Zgodnie z najnowszymi doniesieniami prawdopodobnie jest możliwe zarażenie się koronawirusem od osób, które są zakażone, ale u których nie pojawiły się jeszcze objawy. Jednak bazując na dostępnych danych wiadomo, że za rozprzestrzenianie się wirusa odpowiadają głównie osoby, które mają objawy choroby.
Czy można zapobiec zachorowaniu wywołanemu koronawirusem 2019-nCoV?
Obecnie nie ma szczepionki zapobiegającej zachorowaniu. Najlepszym sposobem uniknięcia zachorowania jest unikanie kontaktu z wirusem. Sytuacja jest na bieżąco monitorowana. Trwają prace nad stworzeniem szczepionki przeciwko COVID-19.
Obecnie trwa pandemia COVID-19, co oznacza, że wirus jest w wielu krajach na świecie. Dlatego też zapobieganie zakażeniu polega na przestrzeganiu zaleceń władz dotyczących podróżowania, pozostawania w domu, kwarantanny oraz przestrzegania zasad higieny: podstawowe zasady ochrony.
Co robić, jeśli podejrzewa się, że jest się chorym na COVID-19?
Osoby, które mogą być zakażone koronawirusem (COVID-19) powinny bezzwłocznie, telefonicznie powiadomić powiatową stację sanitarno-epidemiologiczną lub zgłosić się bezpośrednio do oddziału zakaźnego lub oddziału obserwacyjno-zakaźnego. Nie należy zgłaszać się do lekarza rodzinnego lub SOR!
Jak leczy się COVID-19?
Chorzy otrzymują leczenie, które ma na celu łagodzenie objawów (leczenie objawowe) oraz – w uzasadnionych przypadkach – chlorochinę, czyli jedyny lek zarejestrowany w Polsce do leczenia zakażenia SARS-CoV-2.
Czy można zarazić się koronawirusem 2019-nCoV poprzez towary zamawiane z Chin?
Nie ma dowodów na to, żeby koronawirus 2019-nCoV mógłby rozprzestrzeniać się w ten sposób. Nawet jeśli koronawirus 2019-nCoV mógłby zostać przeniesiony na jakiś przedmiot (np. poprzez kichnięcie osoby zakażonej), pozostaje kwestia czasu dostarczenia przesyłki. Większość wirusów przeziębienia jest w stanie przetrwać poza organizmem człowieka mniej niż 24h, choć istnieją wirusy, które mogą przetrwać w ten sposób kilka miesięcy.
Na razie wszystko wskazuje na to, że do przeniesienia zakażenia potrzebny jest bezpośredni kontakt z osobą chorą.
Istnieją doniesienia, że wirus może przetrwać w aerozolu wytwarzanego przez osobę chorą (podczas kaszlu, kichania) w pomieszczeniu nawet do 3 godzin. Tak zaraziła się jedna osoba, która jechała autobusem, w którym wcześniej przebywał chory.
Czy zwierzęta domowe mogą przenosić zakażenie koronawirusem 2019-nCoV?
Nie ma dotychczas żadnych danych wskazujących na to, że zwierzęta domowe, takie jak psy i koty mogą przenosić zakażenie koronawirusem 2019-nCoV. Niemniej zaleca się przestrzeganie zasad higieny, np. mycie rąk wodą z mydłem po kontakcie ze zwierzętami domowymi, ponieważ mogą one przenosić na człowieka różne bakterie (np. E. coli albo Salmonellę).
Czy osoby nieubezpieczone, jeśli zachorują na COVID-19, będą leczone bezpłatnie?
Tak. Wszyscy pacjenci z objawami koronawirusa będą leczeni bezpłatnie, również osoby nieubezpieczone.
Czy cieplejsza pogoda wpłynie na aktywność koronawirusa?
Nie wiadomo, jak zmiany temperatury i wilgotności powietrza mogą wpłynąć na żywotność i rozprzestrzenianie się wirusa. Koronawirus zachowuje większą aktywność w niskiej wilgotności i temperaturach. Trudno powiedzieć, czy zakażenia nowym koronawirusem będą mieć charakter sezonowy, jednak jest to wątpliwy scenariusz z uwagi na to, że kraje o ciepłym i tropikalnym klimacie także mają problem z koronawirusem.
Czy nowy koronawirus (SARS-CoV-2) może mutować i przekształcić się w jeszcze bardziej niebezpieczną odmianę?
Wirusy mutują, jest to ich powszechna właściwość. W związku z tym nie jest wykluczone, że koronawirus (SARS-CoV-2) może przekształcić się w bardziej niebezpieczny szczep. Jednak bardziej prawdopodobnym scenariuszem jest odwrotne zjawisko, czyli zmiana w kierunku szczepu łagodniejszego. Dzieje się tak dlatego, że wirusy, które powodują choroby o ciężkim przebiegu i zgon gospodarza, mają mniejsze możliwości rozprzestrzeniania się.
Jak długo potrwa epidemia w Polsce?
Nie wiadomo. Wydaje się, że raczej będą to miesiące niż tygodnie.